Artyści często nawiązują do obrazów, które stały się już ikonami. Dostrzeżenie takich niuansów wpływa na odbiór całego dzieła. Dlatego warto zapoznać się z naszą poniższą (mimo wszystko subiektywną) listą 20 najpopularniejszych obrazów, szczególnie, jeżeli przygotowujesz się do egzaminu na uczelni artystycznej! Pamiętaj, że na egzaminie komisja może zadać Ci jakieś pytanie odnośnie historii sztuki, więc przyglądaj się tym obrazom, aż będą Ci się śniły po nocach! Możesz również zajrzeć do naszego wpisu, w którym wskazujemy 20 malarzy, których musisz znać.
1. “Dama z gronostajem” Leonardo da Vinci
- Obraz znajduje się w Polsce, w Muzeum Książąt Czartoryskich. Znalazł się tu dzięki Izabeli Czartoryskiej, która tworząc pałac Sybilii i Domek Gotycki w Puławach postanowiła zadbać o bezpieczeństwo dóbr narodowych w obawie przed niestabilną sytuacją polityczną i rozbiorami. Obraz przechowywany był razem z (obecnie zaginionym) Portretem Młodzieńca autorstwa (prawdopodobnie) Rafaela Santi oraz Pejzażem z miłosiernym Samarytaninem Rembrandta.
- Pojawienie się gronostaja jest albo grą słowną nawiązującą do nazwiska modelki lub odniesieniem się do Ludwika Sforzy, którego była kochanką. Sforza nazywany był gronostajem ze względu na order gronostaja oraz fakt występowania tego zwierzęcia w jego godle.
- Zaskakujący jest układ ciała modelki. W pierwszej chwili mamy wrażenie, że jest ukazana klasycznie w typie ¾, jednak po chwili zauważamy, że jej sylwetka delikatnie skręca się w jedną stronę, sprawiając wrażenie jakby kobieta się obracała.
- Epoka: renesans.
2. “Ogród ziemskich rozkoszy” Hieronim Bosch
- Interpretacja obrazu jest wciąż tematem spornym, stąd też był różnie nazywany. Współcześnie dzieło funkcjonuje pod nazwą “Ogród ziemskich rozkoszy”, ale wcześniej w dobrach Hiszpańskiej Korony dzieło zapisano jako “Obraz z owocami drzewka truskawkowego” (lub poziomkami).
- Lewe skrzydło tryptyku przedstawia Raj, w którym Bóg przedstawia Ewę Adamowi. Prawe skrzydło to tzw. piekło muzykantów, które przepełnione jest scenami tortur z wykorzystaniem instrumentów muzycznych. Główny panel jest najtrudniejszy w interpretacji. Na polanie znajduje się tłum nagich postaci mieszających się z fantastycznymi zwierzętami w mniej bądź bardziej nieprzyzwoitych scenach. Często utożsamia się to z upadkiem ludzkości i wizerunkiem “fałszywego Raju”.
- Tryptyk po zamknięciu ukazuje ziemię, jako płaski dysk o szarych barwach.
- Epoka: Protorenesans/Renesans północny
3. “Małżeństwo Arnolfinich” Jan van Eyck
- Przedstawiona scena odbywa się w mieszczańskim wnętrzu. Część historyków uważa, że jest to moment składania przysięgi małżeńskiej (na co wskazywałby gest połączonych dłoni), która nie musiała odbywać się w towarzystwie kapłana. Inni sugerują, że może być to zwyczajne pozdrowienie nowoprzybyłych gości.
- W centrum znajduje się lustro. W jego odbiciu widzimy sylwetki osób wchodzących do izby. Uważa się, że jedną z nich mógł być sam Jan van Eyck. Potwierdzeniem tych słów miałby być oryginalny podpis, który zamiast zwyczajowego fecit (wykonał) używa sformułowania: Johannes de eyck fuit hic 1434 (Jan van Eyck tu był. 1434).
- Obraz przepełniony jest licznymi symbolami, jak pies, który jest symbolem wierności, miotełka – czystości czy zapalona świeca – obecności Boga.
- Jan van Eyck był mistrzem detali. Z niezwykła precyzją traktuje przedmioty znajdujące się w tle, jak lustro ozdobione scenami drogi krzyżowej, czy przepiękny żyrandol.
- Epoka: Protorenesans/Renesans północny
4. “Opłakiwanie Chrystusa” Andrea Mantegna
- Andrea Mantegna znany jest ze swoich odważnych eksperymentów z perspektywą i oryginalną kompozycją szukając nietypowych rozwiązań.
- Przez nietypowe próby kompozycyjne artysta nie zdołał uniknąć błędów perspektywicznych. Ciało Chrystusa wydaje się być za szerokie względem długości, a stopy za małe w porównaniu do dłoni.
- Malarz układa ciało Chrystusa tak by zwrócić uwagę na jego rany po ukrzyżowaniu.
- Epoka: Renesans
5. “Narodziny Wenus” Sandro Botticelli
- Obraz przedstawia motyw zainspirowany mitologią. Według mitu Wenus narodziła się z morskiej piany, dlatego scena w rzeczywistości przedstawia moment przybycia na wyspę, a nie jej narodziny.
- Sylwetka Wenus nawiązuje do tzw. Wenus Pudica. Jest to typ przedstawiania bogini zakrywającej swoje łono i piersi. Wywodzi się z wcześniejszego typu Afrodyty Knidyjskiej autorstwa Praksytelesa, gdzie bogini pozostawia piersi odsłonięte.
- Obraz przedstawia autorskie wyobrażenie tej sceny oraz świata. Artysta zaburza proporcje postaci, umieszcza je w nienaturalnych pozach i pozbawia cienia.
- Epoka: Renesans
6. “Panny dworskie” Diego Velázquez; Barok
- W centrum obrazu znajduję się prawdpodobnie zwierciadło, które zdradza nam, co dzieje się po drugiej stronie pomieszczenia. Jedna z popularniejszych teorii sugeruje, że w odbiciu widzimy pozującą do portretu parę królewską i obserwujemy wydarzenia z ich perspektywy.
- Główną bohaterką tego obrazu jest pięcioletnia infantka Małgorzata, która w towarzystwie swoich dwórek odwiedziła pracownię Velasqueza, gdy ten pracował przy sztaludze. Artysta umieścił tu swój autoportret.
- Velasquez jest najsłynniejszym malarzem hiszpańskim. Jego obrazy charakteryzują się wysokim poziomem realizmu.
- Epoka: Renesans
7. “Trzy Gracje” Peter Paul Rubens
- Motyw trzech Gracji został zaczerpnięty z mitologii. Gracje to rzymskie odpowiedniki greckich Charyt, które towarzyszyły bogini Wenus uosabiając m.in. piękno i płodność.
- Nagość w tych czasach nadal była uważana za niestosowną. Przysługiwała mężczyzną jako symbol męstwa i bohaterstwa. W przypadku kobiet posługiwano się mitologią, by usprawiedliwić przedstawienie kobiecego aktu. Dlatego m.in. motywy mitologiczne cieszyły się taką popularnością.
- Sztuka Rubensa wyróżniała się przepychem, dużą dynamiką, kompozycjami opartymi na liniach diagonalnych oraz teatralnymi gestami.
- Rubens stał się jednym z czołowych przedstawicieli baroku. Cieszył się powodzeniem jeszcze za życia. Jego pracownia gromadziła dużą ilość uczniów, którzy w jego imieniu tworzyli olbrzymią ilość obrazów, pracując niczym w XVII-wiecznej manufakturze.
- Epoka: Barok
8. “Lekcja anatomii doktora Tulpa” Rembrandt van Rijn
- Obraz został zamówiony u Rembrandta jako portret zbiorowy. Przedstawione postaci ustawione są tak, by każda z osób była dobrze widoczna.
- Tematem obrazu jest sekcja zwłok prowadzona przez doktora Tulpa. Miała miejsce w Amsterdamie, była publiczna i za zgodą doktora Tulpa odbywała się raz do roku pod warunkiem, że osoba poddana sekcji była przestępcą. Podobne teatry anatomiczne odbywały się w innych miastach.
- Wczesne prace Rembrandta wyróżniały się dużą obserwacją przyrody oraz świadomą i interesującą grą światła.
- Epoka: Barok
9. “Mleczarka” Jan Vermeer
- Artysta był fantastycznym obserwatorem rzeczywistości. Jego prace wyróżniają się dużym realizmem oraz urokliwą prostotą codziennego życia.
- Mleczarka jest jednym z przykładów prezentujących zainteresowanie malarzy holenderskich do przedstawiania zwykłych, codziennych tematów społeczności mieszczańskiej. Często Vermeer (tak jak i inni artyści) ukazywał służące sposób negatywny. Tu jednak pojawia się pochwała pracy i sumienności ukazanej kobiety.
- Charakterystyczne dla Vermeera jest częste umieszczanie scenek rodzajowych w pobliżu okna po lewej stronie, które wpuszcza światło do pomieszczenia.
- Epoka: Barok/ Holenderski złoty wiek
10. “Huśtawka” Jean-Honoré Fragonard
- Obraz ten świetnie prezentuje założenia i styl malarstwa rokokowego. Jego głównym tematem jest zabawa, flirt i romans bez konsekwencji. Rokokowe obrazy wyróżniały się nie nasyconymi barwami, bujną roślinnością, delikatnym (niemal rozmazanym) konturem i sielską atmosferą
- Sztuka rokoka była odpowiedzią na nowy styl życia zapoczątkowany przez Filipa Orleańskiego, który zrywał z surowymi zadami poprzedniego dworu i pozwolił na huczne zabawy i beztroskie przyjęcia wśród arystokracji.
- Huśtawka przepełniona jest ukrytymi sugestiami nawiązującymi do romansu. Kobieta świadomie ukazuje, co znajduje się pod suknią, ku uciesze jej kochanka siedzącego pod rzeźbą amorka symbolizującego miłość i boginię Wenus.
- Epoka: Rokoko
11. “Śmierć Marata” Jacques-Louis David
- Jacques-Louis David nazwany został malarzem rewolucji, przez swój artystyczny wkład w rewolucję francuską. Jego działa odnosiły się do wydarzeń we Francji w sposób symboliczny (wykorzystując legendy ze starożytnego Rzymu) lub bezpośredni (oficjalnie odwołując się do współczesnych mu postaci).
- Jako malarz reprezentujący nurt neoklasycyzmu inspirował się sztuką starożytnej Grecji i Rzymu.
- Obraz przedstawia faktyczne wydarzenie zabójstwa Marata w trakcie rewolucji przez żyrondystkę – Charlotte Corday. Marat był dziennikarzem i przyjacielem malarza.
- Artysta umieszcza ciało mężczyzny w wannie z dwóch powodów: Dziennikarz ze względu na problemy skórne często musiał zażywać kąpiele w trakcie, który pracował. Co prawda nie został zamordowany w trakcie takowej, lecz dzięki umieszczeniu jego ciała w wannie (przypominającej trochę starożytny sarkofag) malarz mógł przedstawić go nago, co w sztuce przysługuje bohaterom i osobom wyróżniającym się męstwem.
- Epoka: Neoklasycyzm
12. “Maja naga” i “Maja ubrana” Francisco Goya
- Pierwotnie obrazy wisiały na specjalnym mechanizmie, który sprawiał, że płótno z ubraną kobietą przysłaniało to drugie. W każdym momencie właściciel mógł podejść i odsłonić drugi obraz.
- W tamtym czasie nagość nadal była uważana za nieprzyzwoitą (szczególnie w katolickiej Hiszpanii) dlatego obraz pozostawał w ukryciu.
- Goya wykonał obrazy dla ówczesnego premiera Hiszpanii Manuela Godoy. Prawdopodobnie jest na nich przedstawiona jego kochanka i późniejsza żona – Pepita Tudo.
- Obecnie w Polsce zwyczajowo używa się słowa “maja” jak faktycznego imienia. W rzeczywistości określeniem tym nazywano modne kobiety w tamtym czasie (czyt. “macha”).
- Epoka: Romantyzm
13. “Stańczyk” Jan Matejko
- Stańczyk to królewski błazen, który bawił na dworze za czasów m.in. ostatnich Jagiellonów i Zygmunta Starego. Niewiele o nim wiemy, poza tym, że prawdopodobnie zabawiał ludzi ciętymi dowcipami, inteligentnym humorem oraz odważnymi wypowiedziami.
- Obraz dokładnie przedstawia “Stańczyka w czasie balu na dworze królowej Bony wobec straconego Smoleńska”. Tytuł nawiązuje do wojny, w której to unia polsko-litewska straciła twierdzę smoleńską na rzecz Rosji. Smoleńsk w tamtym czasie był ważnym strategicznie punktem, dlatego Stańczyk mimo panującej w tle zabawy jako jedyny zamartwia się nad losem kraju. Matejko podjął się tego tematu, by nawiązać do aktualnej sytuacji politycznej w zaborze rosyjskim.
- Artysta był dobrze wykształcony historycznie i był przedstawicielem tzw. historiozofii. Świadomie przekłamywał daty historyczne, by symbolicznie oddać większe znaczenie sceny.
- Matejko umieszcza tu swój autoportret przez co przyjmuje rolę komentatora rzeczywistości przejętego przyszłością swojego kraju.
- Epoka: Realizm
14. “Niedzielne popołudnie na wyspie Grande Jatte” Georges Seurat
- Obraz namalowany został w technice puentylizmu, czyli poprzez wykorzystanie drobnych punktów o jednym kolorze, które w oku mieszają się w jedną barwę. Jest to pochodna dywizjonizmu, który opierał się przede wszystkim na barwach zasadniczych.
- Obraz nawiązuje do osiągnięć impresjonistów, którzy pragnęli przedstawić na płótnie ulotną chwilę wyrażoną w sposób w jaki oni ją postrzegają. Stąd impresjonistyczne obrazy wyróżniają się dynamicznymi pociągnięciami pędzla i miękką linią. Seurat jako postimpresjonista korzystający z czasochłonnej techniki musiał zrezygnować z pracy w plenerze. Na żywo wykonywał tylko szkice poszczególnych grup postaci, które potem łączył w jeden obraz w swojej pracowni.
- Georges Seurat jawił się jako perfekcjonista. Jego kompozycje faktycznie są dokładnie zaplanowane i wykonane z niezwykłą skrupulatnością. Stąd też skupiając się na technice w rezultacie otrzymał dosyć zgeometryzowane formy i sztywnie upozowane postaci.
- Epoka: Postimpresjonizm
15. “Gwiaździsta noc” Vincent van Gogh
- Obraz został namalowany, gdy Vincent już odbywał terapię w zakładzie psychiatrycznym w Saint-Remy. Leczeniu poddał się po pobycie w Arles, gdy mieszkańcy miasteczka zaczęli się go obawiać, kłótnie z Paulem Gauguinem zaczęły go przerastać, aż w napadzie szaleństwa odciął sobie ucho.
- Van Gogh maluje tu przede wszystkim cyprysy, które w Biblii są symbolem śmierci i odrodzenia. Artysta dobrze znał Biblię i świadomie kształtem drzewa nawiązywał do symboliki ognia. Vincent świadomie zakrzywia rzeczywistość, by oddać wrażenie świata jaki widzi.
- Dzieło jest jednym z niewielu malowanych z wyobraźni.
- Epoka: Postimpresjonizm
16. “Krzyk” Edward Munch
- Istnieje kilka wersji Krzyku, która charakteryzuje się wykonaniem w innej technice. Potem kompozycja została przeniesiona nawet na litografię, by można ją było powielać.
- Do wykonania obrazu zainspirowało artystę wydarzenie z jego życia, gdy ujrzał zachód słońca przechadzając się z przyjaciółmi. Widok tak go zachwycił, że poczuł jakby świat przeszywał krzyk.
- Nastrój dzieła ma łączyć w sobie skrajne emocje. Miłość i strach. Jest to alegoria ludzkiego istnienia.
- Epoka: Ekspresjonizm
17. “Pocałunek” Gustav Klimt
- Klimt tworzył w stylistyce secesji wiedeńskiej opartej na płynnych liniach, motywach ornamentalnych oraz geometrycznych formach. Artysta poza tym inspirował się sztuką bizantyjską oraz mozaikami, które mimo swojej płaskości zachwycały go dekoracyjnością i bogactwem. Zaczął naśladować ten efekt wykorzystując dużą ilości złota i srebra.
- Dzieło obecnie przypisuje się do tzw. “Złotego okresu” w twórczości Klimta.
- Był jednym z założycieli Stowarzyszenia Sztuk Pięknych Secesji Austryjackiej, która zrzeszała w Wiedniu artystów i architektów tworzących w nurcie secesji wiedeńskiej.
- Epoka: Secesja
18. “Guernica” Pablo Picasso
- Picasso namalował Guernicę w swoim domu znajdującym się w Paryżu. Była to jego odpowiedź na zbombardowanie Guerniki w trakcie trwania wojny domowej w Hiszpanii. Miasto nie znajdowało się bezpośrednio na linii frontu, dlatego w ataku zginęła olbrzymia ilość cywili. Wydarzenie, jak i obraz stały się symbolem terroru wymierzonego w niewinnych ludzi.
- Artysta specjalnie zdecydował się na malarstwo monochromatyczne. Przy okazji starał się wykorzystywać farby o niewielkim połysku, by realizacja była jak najbardziej ponura i przejmująca.
- Picasso sam nie chciał wyjaśnić symboliki elementów znajdujących się na przedstawieniu. Stąd też zróżnicowana ilość interpretacji wśród historyków sztuki. Badacze zgadzają się jednak, że kompozycja przedstawia zarówno zniszczenie miasta, jak i niszczycielskie skutki wojny, a złamany miecz reprezentuje upadek zaatakowanego ludu.
- Epoka: Kubizm
19. “Czarny kwadrat na białym tle” Kazimierz Malewicz
- Malewicz jest reprezentantem suprematyzmu – nurtu, który sam stworzył. Założeniem tego kierunku było całkowite odejście od rzeczywistości i doprowadzenie sztuki do jak najprostszych zgeometryzowanych form, które byłyby podstawą malarską tzw. “malarskim atomem”.
- Czarny kwadrat podważył rozumienie sztuki. Artysta starał się pokazać krs możliwości malarstwa. Tym samym stworzył wersję “Białego kwadratu na czarnym tle” oraz “Białego kwadratu na białym tle”.
- Dla Malewicza kwadrat był czymś duchowym, symbolem harmonii oraz nowej, idealnej rzeczywistości.
- Epoka: Suprematyzm/Konstruktywizm
20. “Trwałość pamięci” Salvador Dali
- Salvador Dali był tak nietuzinkowy jak jego obrazy. Dołączył do grupy innych surrealistów tworzących swoje dzieła pod wpływem podświadomości, niekontrolowanych gestów i spontanicznych zachowań. Sam artysta był otwarty na różne formy sztuki, jak: rzeźba, film, czy fotografia. Uważał, że jego całe życie jest dziełem sztuki
- Tworząc “trwałość pamięci” Dali zainspirował się camembertem, który jadł na kolację. Skojarzył mu się z rozpływającymi się zegarkami, które postanowił umieścić na namalowanym wcześniej pejzażu.
- Jedna z interpretacji sugeruje odczytanie obrazu, jako symbolu przemijania, a jednym co jest trwałe to pamięć.
- Epoka: Surrealizm
